Alles aan 1-Draadje // Advocaten wanorde door OM-Hack
Twee weken na OM-hack hebben advocaten grote zorgen én ergernis: 'Er was geen crisisplan'
Twee weken nadat het Openbaar Ministerie alle systemen offline haalde is er bij advocaten ergernis over de communicatie en grote zorgen over mogelijk gelekte informatie. "Wie heeft er wel of niet toegang gehad tot deze gegevens?"
Alle advocaten ondervinden enorme hinder van de storing, vertelt een advocaat , bestuurslid van de Nederlandse orde van Advocaten (NOvA). Zij openden deze week een meldpunt voor advocaten met problemen naar aanleiding van de hack. "Veel gehoorde voorbeelden waren dat advocaten niet over de juiste stukken konden beschikken."
Essentiële stukken missen
Slachtofferadvocaat herkent dit. Deze week stond hij nabestaanden bij in een moordzaak. "Daar bleek dat, behalve de officier van justitie, de rechtbank en alle andere partijen de stukken niet te hadden", vertelt hij. "Het ging ook over camerabeelden, hele belangrijke essentiële stukken voor de behandeling van zo'n zaak: en die zijn er dan niet."
Een slachtoffer-advocaat ziet dat er hard wordt gewerkt om de problemen op te lossen. Er worden koeriers ingezet of stukken aangetekend verstuurd. "Maar het duurt allemaal langer dan je zou willen." Een flinke stap terug in de tijd, zegt ook de advocaat.
Waarom hackte Rusland mogelijk de systemen van het OM? 'Er zijn verschillende belangen'
Slecht bereikbaar
Daarnaast is het OM telefonisch slecht bereikbaar, merkt ook een slachtoffer-advocaat. Officieren zijn vaak op zitting of de wachtrijen zijn lang. Daarnaast worden er ook mensen aangehouden buiten kantoortijd of in het weekend. "Dan wil je iemand kunnen bereiken en dat is heel erg lastig"
De laatste jaren is de hele rechtspraak gedigitaliseerd. Advocaten kunnen bijvoorbeeld via vertrouwelijke verbindingen dossierstukken inzien, er kan belangrijke informatie gedeeld worden tussen het OM en de advocatuur, maar ook met politie, slachtofferhulp of het CJIB. Dat ligt allemaal plat.
'Informatie zweeft te lang'
De advocaat benadrukt hoe belangrijk het is om de juiste informatie op tijd te hebben. "Mensen onderschatten weleens hoe belangrijk het voor een slachtoffer is om te weten wat er is gebeurd", vertelt hij. "Dat wil je eigenlijk van tevoren horen en kunnen bespreken, dan wil je niet op zitting allerlei gruwelijke details horen. Want dat komt nog een keer extra hard binnen, dat wil je voorkomen."
Een ander voorbeeld noemt de advocaat als een verdachte vrijgelaten is en een contactverbod heeft. "Dat soort communicatie duurt vaak dagen en dan krijg ik telefoontjes: 'Hij is mij aan het bellen, mag dat wel?' Of 'Ik ben hem tegengekomen, mag dat wel?' Die informatie zweeft te lang."
Gemeenten.
Alle Nederlandse gemeenten zijn op dit moment afhankelijk van Microsoft
Onze afhankelijkheid van Amerikaanse techbedrijven is gevaarlijk in een handelsoorlog: 'Ze kunnen je hele organisatie digitaal uitschakelen'
Dossierstukken via post
In juli kondigde het Openbaar Ministerie aan vanwege een 'kwetsbaarheid' alle systemen van het internet te hebben gekoppeld. Medewerkers hebben alleen op kantoor toegang tot het systeem, ze zijn niet bereikbaar via email en dossierstukken moeten per post worden verstuurd.
Wat er precies gebeurde wordt nog onderzocht. Volgens het AD zijn er vermoedens dat Russische hackers erachter zitten, maar dit is nog niet zeker. Rechtszaken ondervinden hinder doordat gegevens laat of niet gedeeld kunnen worden.
Van volledig online naar volledig offline
Het Openbaar Ministerie ging van volledig online, naar volledig offline, zegt hetadvocaat-bestuurslid. Een noodplan lag er niet. "Er was geen crisisplan hoe ermee om te gaan, de tijd en de individuele gevallen hebben moeten leren waar we tegenaan lopen en hoe kunnen we dingen het beste oplossen."
De advocatuur loopt hierdoor tegen allerlei praktische problemen aan. "Denk bijvoorbeeld aan het instellen van een verzet tegen een beslissing van het Openbaar Ministerie", schetst het bestuurslid. Om in hoger beroep te gaan, heeft iemand twee weken. "Advocaten zitten echt met de handen in het haar: hoe moeten ze dit doen? Hoe weten ze of het goed geregistreerd is? En of het ook tijdig is gedaan?"
Nog weken problemen
De advocatenorde heeft om transparantie gevraagd aan het Openbaar Ministerie. Ze willen weten hoe lang dit nog gaat duren. Maar het OM kan daar niet op antwoorden. In een reactie geven zij aan dat de problemen nog weken zullen duren. "En als het gebeurt zal uiteraard een belangrijke vraag zijn of het weer veilig is om online te gaan delen."
Daarnaast is een andere belangrijke vraag: is er door anderen toegang gekregen tot deze informatie? Zo ja en op welke manier? "Het Openbaar Ministerie is bij uitstek een organisatie die over zeer vertrouwelijke en gevoelige informatie beschikt, dus daar zijn grote zorgen", zegt De Lange.
Zaaksgevoelige informatie
"Voorbeelden van informatie waar het dan over gaat zijn privé-adressen, telefoonnummers maar ook zaaksgevoelige informatie", vertelt het bestuurslid. Het gaat dan over getuigenverklaringen of opsporingshandelingen die wel of niet verricht gaan worden. "Er wordt op de achtergrond veel informatie met een Openbaar Ministerie gedeeld."
"Dat wordt gelukkig goed afgeschermd, althans, dat was onze veronderstelling", zegt ze. "En nu zijn er grote zorgen wie er wel of niet toegang heeft gehad tot deze gegevens." De slachtoffer-advocaat moet 'er niet aan denken' dat gevoelige informatie gedeeld is.
Twee weken na OM-hack hebben advocaten grote zorgen én ergernis: 'Er was geen crisisplan'
Daar komt nog bij dat Microsoft is gehackt geweest door hackersgroep Midnight Blizzard
Hoe Microsoft door Russische hackers gekraakt kon worden: 'Een klassieke inlichtingenoperatie, in een zeer modern jasje'
'Zorg voor korte lijntjes'
Een belangrijk oproep die de NOvA aan het OM wil doen is: verbeter de bereikbaarheid. "Wij hebben gevraagd of ze een advocatenportal kunnen optuigen", vertelt het bestuurslid. "Zorg ervoor dat advocaten korte lijntjes kunnen leggen met officieren van justitie."
De Advocaat wil dat er beter en meer gecommuniceerd gaat worden. "Het is niet zo dat het ons niet zou kunnen overkomen, maar communiceer dan zoveel als je kan", zegt hij. "Er zijn ook oplossingen aangedragen vanuit de advocatuur. Ik weet niet of ze daarmee bezig zijn, ik hoop het."
'Onderzoek gaat onverminderd door'
Het OM zegt de zorgen van advocaten te begrijpen. Ze proberen ervoor te zorgen dat advocaten en slachtoffers zo goed mogelijk geïnformeerd blijven over hun zaak. Ze realiseren zich dat de situatie 'zeer onwenselijk is' voor alle betrokkenen.
Wordt vervolgd .......
Ze doen er alles aan om zo snel mogelijk, op verantwoorde wijze, terug te keren naar de normale situatie. Wanneer dat zal zijn, is onbekend. "Het onderzoek naar de inbreuk op het ICT-systeem en eventuele gevolgen voor de data gaat onverminderd door", laat een woordvoerder van het OM weten.