Dossier Vuurwerkramp // Tunnelvisie geeft fouten: 2 Illustraties
Weergave boek Maarten Bollen
Blz. 254. 27 juli 2000, 11.00 uur. Politiebureau Almelo. Bakker 68e verhoor. Is gevraagd naar het geld dat bij hem thuis onder de vloer [1] werd aangetroffen. In tegenstelling tot bewering van Fireworks directeur Bakker dat hij er sinds 1997 niets mee gedaan had, bleek het geld in 1998 nog in omloop. Bakker verklaart dat dit te maken heeft met de zwarte handel in vuurwerk en met smeergeld, dat gebruikt wordt bij de aankoop van vuurwerk in China. Tot zover de weergave in het boek van Maarten Bollen.
Verhoor Fireworks directeur: OVERNAMESOM
Nu de werkelijkheid. Dit fragment blijkt gebaseerd op Tolteam journaal mutatienr. 1468 van 28.7.2000. Om 10u26m verhoren rechercheurs Jan Paalman en Willy Bruins S.E. Fireworks directeur Bakker op donderdag 27 juli van 11u00 tot 17u00 in aanwezigheid advocaat mr. Spruijt. Het is zijn 68e verhoor van 85. Maarten Bollen geeft deze mutatie gekleurd weer. Tussen het in omloop zijn van bankbiljetten in 1997 en de omloop volgens DNB in het voorjaar 1998 zit weinig verschil [2]. Verder vertelt Bakker over de verplichting om aan oud-eigenaar Harm Smallenbroek ook in de overnamesom een compensatie op te nemen (fl.400.000,-) wegens het verlies voor Smallenbroek van de inkomsten uit zwarte handel, terwijl Bakker na de overname juist met deze zwarte handel wil stoppen en daar dus niets aan heeft. Verder zou Smallenbroek smeergeld hebben meegenomen naar China (mei 1998 fl.15.000,-) [3] en hijzelf (of Smallenbroek; dit is niet duidelijk weergegeven in de mutatie) in april 1999 fl.25.000,-. De externe accountant van kantoor De Jong en Laan zou volgens Bakker overal vanaf weten en die wordt maandag (31 juli 2000) gehoord.
Verhoor-1 externe accountant 'De Jong en Laan'
Proces-verbaal van verhoor externe accountant van De Jong en Laan Accountants. Verbalisanten: rechercheurs Hosmar en Bruins. Uit dit verhoor een aantal belangrijke onderwerpen, samengevat:
S.E. Fireworks is van Smallenbroek overgenomen voor een bedrag van fl.1.200.000,-. Daarvan werd een bedrag van fl.600.000,- gefinancierd bij de ABN-AMRO en de resterende fl.600.000,- werd een achtergestelde lening bij Smallenbroek. … De achtergestelde lening mocht niet eerder worden afgelost dan dat zowel eerst het borgstellingskrediet van de bank is afgelost alsook het eigen vermogen van S.E. Fireworks een minimumpercentage van het balanstotaal zou bedragen. Er is geen deadline voor de aflossing van de achtergestelde lening. …
Accountant: U deelt mij mede dat de heer Bakker heeft verklaard dat een onderdeel van de overeenkomst was het zwart betalen van fl.400.000,- aan de heer Smallenbroek. Van dit onderdeel van de overeenkomst is mij helemaal niets bekend. Indien dat mij bekend was zou ik de relatie met onmiddellijke ingang beëindigen.
Invloed tunnelvisie op beoordelingsvermogen
Commentaar op bovenstaande weergave in proces-verbaal van verhoor van de accountant: In mutatienr. 1468 is niet omschreven dat Smallenbroek met Bakker een ‘zwarte’ betaling is overeengekomen ter vergoeding van de overname van een zwarthandelcircuit. Dat is echter wél de aanname waarvan de door de tunnelvisie verblinde rechercheurs Hosmar en Bruins uitgaan getuige hun vraagstelling aan de accountant. Zeer terecht geeft de accountant op de op deze wijze gestelde vraag een negatief antwoord.
Wat beide rechercheurs niet zien is dat de tekst van de mutatie 1468 gewoon inhoudt dat Smallenbroek een ‘witte’ (in de boeken verantwoorde) betaling is overeengekomen met Bakker ter vergoeding van de overname van een zwartvuurwerkcircuit. Daar vragen de beide rechercheurs echter niet naar en de accountant voelt zich begrijpelijk niet geroepen om de beide heren ongevraagd een les boekhouden te geven en 'begrijpend lezen' bij te brengen.
Verhoor-2 externe accountant 'De Jong en Laan'
Wat lezen we later in het proces-verbaal van verhoor van 31 augustus 2000 van financieel rechercheurs De Kleine en Jacobs, waarin zij de accountant horen? Op pagina G-3948 van het Tolteamdossier lezen we dat de accountant de waarde van S.E. Fireworks uiteindelijk heeft bepaald op fl.800.000,- (eindberekening). Er wordt echter met Smallenbroek een overnameprijs afgesproken van fl.1.200.000,-. Dit is fl.400.000,- méér dan de door de accountant berekende waarde van het bedrijf. Dit verschil is precies gelijk aan de overnamesom die Smallenbroek eist van Bakker als vergoeding voor het zwarthandelcircuit! Een circuit waarmee Bakker wil breken. Dus de nieuwe eigenaar Bakker én de accountant hebben tijdens het verhoor door het Tolteam de waarheid gesproken zonder dat de financieel rechercheurs dit in de gaten hebben. Het Tolteam gaat uit van een zoveelste leugen van Bakker, die zij bevestigd zien in de uitspraken van de accountant over de fl.400.000,- tijdens het eerdere verhoor van 31 juli 2000.
Verhoor accountant: BUITENLANDFACTUREN
Eenzelfde fout van de Financiële Recherche, wederom als gevolg van de tunnelvisie jegens Bakker, doet zich voor bij het 3e verhoor van de externe accountant. Het betreft een proces-verbaal van verhoor op 26 februari 2001 om 09u30m door wederom inspecteur en financieel rechercheur De Kleine en teamchef Bureau Financiële Recherche (BFR) Jacobs. Deze keer gaat het om de buitenlandfacturen van S.E. Fireworks waarop toch btw staat vermeld. Het voorbeeld is zo mooi dat dit gedeelte van de getuigenverklaring hier in zijn geheel wordt geciteerd:
Vraag: Kunt u ons aangeven wat een aantal kenmerken zijn van buitenlandse verkoopfacturen?
Antwoord: Deze facturen hebben een code buitenland en er staat geen btw op.
Vraag: Heeft u ten aanzien van S.E. Fireworks meegemaakt dat er verkoopfacturen aan buitenlandse afnemers werden opgemaakt met btw?
Antwoord: Nee dat kan ik me niet voorstellen. Als dat is gebeurd dan betreft het volgens mij een coderingsfout.
Wij tonen u een verkoopfactuur, uitgedraaid uit het computersysteem van S.E. Fireworks, gericht aan de afnemer Hxxx Hxxxx. Opvallend is dat deze facturen alle kenmerken hebben van een binnenlandse levering (btw in rekening gebracht, geen 1 voor artikelnummer).
Vraag: Heeft u Bakker hier ooit over geadviseerd?
Antwoord: Ik vind dit heel vreemd. Ik heb dit nooit eerder gezien. Ik kan mij wel herinneren dat ik met Bakker ooit gesproken heb over het feit dat de afnemende partij moet bewijzen dat de goederen het land hebben verlaten. Ik heb hem toen geadviseerd, dat als Bakker daarover twijfelde, hij veiligheidshalve btw op de factuur moest zetten.
Vraag: De betreffende verkoopfacturen aan buitenlandse afnemers waarop btw in rekening werd gebracht, werden tot op heden door de betreffende afnemers niet uitgeleverd. Kunt u zich bedenken wat hiervan de reden kan zijn?
Antwoord: Nee, ik heb geen flauw idee.
Volgens Bakker betroffen deze facturen reguliere buitenlandse afnemers die een partij vuurwerk wilden kopen maar van deze partij geen factuur wilden hebben. Volgens zijn verklaring wenste Bakker daar niet aan mee te werken. Op uw advies heeft hij toen een rekening inclusief btw opgemaakt.
Vraag: Klopt dat?
Antwoord: Dat is absoluut niet zo. Het enige dat ik kan zeggen is dat ik hem in het algemeen heb geadviseerd om de btw op de factuur te zetten wanneer hij niet zeker was over de uiteindelijke bestemming van de goederen.
Na lezing verklaarde getuige te volharden en ondertekende zijn verklaring
Invloed tunnelvisie op beoordelingsvermogen
De opbouw door het Tolteam van de vragen in het verhoor van de accountant, getuigt van goedkope slimheid, waarbij men tracht de accountant in een fuik te leiden van waaruit hij moet concluderen dat Bakker gelogen heeft over het advies dat hij kreeg betreffende de buitenlandfacturen. Dat zou de vooringenomen conclusie van Tolteam-BFR onderbouwen dat Bakker foutieve facturen heeft opgemaakt, die niet bij de afnemer bekend zijn, en daarom verdacht zijn als fake-facturen voor niet geleverde goederen, puur en alleen om de administratieve voorraad te drukken en daarmee zogeheten ‘illegale verkopen’ te compenseren.
Verblind door vooringenomenheid staat het Tolteam-BFR niet open voor de uitleg die Bakker heeft gegeven. Deze uitleg is dat hij vier ton moet betalen (‘wit’ en zichtbaar!) voor overname van zwarte handel die hij niet wil voortzetten [4]. De consequenties voor de Duitse afnemers, die gewend zijn onder Smallenbroek zwart te kunnen inkopen, is dat er ineens facturen worden uitgeschreven. De Duitse afnemer weigert de facturen te ontvangen, waarna Bakker ze gewoon opstuurt en in de administratie registreert. De Duitse afnemer registreert ze echter niet en ontkent vervolgens het bestaan ervan wanneer de leden van het Tolteam-BFR op bezoek komen en vragen of de Duitse afnemer de factuur herkent.
De accountant, geconfronteerd met de eenzijdig geformuleerde en vooringenomen vraagstelling, ontkent uiteraard kennis van onjuiste boekhoudkundige praktijken. Hij probeert nog wel voorzichtig de rechercheurs van Tolteam-BFR op het juiste spoor te zetten door hen, zelfs tot tweemaal (!) toe, te wijzen op zijn advies aan Bakker dat hij voor de zekerheid toch btw in rekening moet brengen wanneer Bakker niet zeker is van de bestemming van de goederen. En aangezien Bakker daar in dit geval inderdaad niet zeker van kan zijn, het betreft immers contante verkopen gedaan in Nederland waarvan de afnemer weigert een factuur in ontvangst te nemen en niet zegt wat hij met de goederen gaat doen, brengt hij zekerheidshalve wél btw in rekening. Ondanks het feit dat het factuuradres in Duitsland ligt. Volledig in overeenstemming met het gekregen advies. De tunnelvisie vertekent de afgelegde verklaringen naar een bewijs voor illegale verkopen.
Voetnoten
[1] Het door Tolteam aangetroffen en door OM verkondigde geld onder de grond in de woning van Bakker werd gezien als ultiem symbool voor de illegale praktijken en zwart geld. In werkelijkheid was dit geld keurig opgegeven door Bakker en heeft het OM dit geld, ondanks grote onwil, jaren later in terug moeten betalen aan Bakker.
[2] De datum van overname van het bedrijf is 27 april 1998. Het is dus nog steeds mogelijk dat de biljetten van vóór de overname stammen en in ieder geval van niet lang erna. Bakker antwoordde dus naar beste vermogen, maar Bollen wekt de indruk dat Bakker weer eens liegt. Officier Herman Stam hekelde zelfs een 'leugenachtige houding' van Bakker in het OM-jaarverslag, waarop het vaste verhoorkoppel per proces-verbaal heeft laten vastleggen dat zij Bakker in 85 verhoren op geen enkele leugen konden betrappen.
[3] Smallenbroek deed in het begin na de overname nog steeds de acquisitie voor het bedrijf in China.
[4] S.E. Fireworks mededirecteur Bakker heeft zelfs aangifte gedaan van de door hem nog onder Smallenbroek genoten zwarte inkomsten, waardoor de fiscus een naheffing heeft opgelegd aan Bakker van 1 ton inkomstenbelasting, die door hem keurig is voldaan.
Bron : PvB
https://www.linkedin.com/pulse/tunnelvisie-geeft-fouten-2-illustraties-paul-van-buitenen
Zie ook
en
Fouten uit de tunnelvisie van het Tolteam bij de Vuurwerkramp: Voorbeelden van verminking van afgelegde verklaringen om bij een vooraf bepaalde onderzoeksuitkomst uit te komen
https://twitter.com/rudibakker