Definitief rapport vuurwerkramp Enschede: OM maakte bewust fouten ( up-date )
Klokkenluider Paul van Buitenen uit Breda is een offensief begonnen om een parlementaire enquête af te dwingen naar de vuurwerkramp van 13 mei 2000 in Enschede. Volgens hem heeft het OM namelijk bewust fouten gemaakt in het onderzoek.
Lucien Baard 20-06-18, 05:23 Laatste update: 08:49
Van Buitenen geeft vanochtend rond 11.00 uur een persconferentie in Den Haag over zijn bevindingen, waarvoor hij diverse Kamerleden uitnodigde. Het rapport is 880 pagina’s dik en is in het bezit van regionale krant De Twentsche Courant Tubantia.
De eerdere conclusie bleef dezelfde: het OM heeft, volgens Van Buitenen, veel fouten gemaakt en ‘waarheidsvinding had geen prioriteit’. Er is maar naar één uitkomst toegewerkt volgens Van Buitenen. De schuld moest liggen bij het ontplofte bedrijf S.E. Fireworks of een brandstichter, met als enige doel dat de overheid buiten schot bleef.
Strafdossier
Klokkenluider Paul van Buitenen
Klokkenluider Paul van Buitenen © ANP
Van Buitenen is een bekende klokkenluider. Hij onthulde als Europees ambtenaar fraude binnen de Europese Commissie. Door zijn toedoen trad in 1999 de voltallige Europese Commissie af. Nu heeft hij vier jaar lang onderzoek gedaan naar de ramp in Enschede, waarbij 23 doden vielen. Hij deed dat op basis van talrijke documenten, e-mails, nota’s, het complete strafdossier en gesprekken met diverse betrokkenen, onder wie directeur Rudi Bakker van het ontplofte S.E. Fireworks. Die wil, opnieuw, een herziening van zijn strafproces.
Vorig jaar publiceerde De Twentsche Courant Tubantia al over de conclusies uit het eerste concept, waarin Van Buitenen S.E. Fireworks helemaal vrij pleitte. In een toelichting riep hij op tot een parlementaire enquête. Dat kreeg geen enkele respons. Van Buitenen zei toen ook ‘alles te doen om de politiek in actie te laten komen’.
Herziening strafproces
Directeur Rudi Bakker van het ontplofte S.E. Fireworks ziet in het rapport aanleiding om opnieuw een herziening te vragen van zijn strafproces. De twee directeuren zijn destijds veroordeeld tot een jaar cel voor dood door schuld. Twee eerdere herzieningsverzoeken van Bakker werden afgewezen. SP-Kamerlid Ronald van Raak, woordvoerder Binnenlandse Zaken en Veiligheid, zegt dat hij zich gaat inspannen om het rapport van Paul van Buitenen behandeld te krijgen in de Kamercommissie.
Van Raak stelde begin deze maand vragen over de voorschriften voor het blussen van vuurwerk. Van Raak is ‘totaal niet gerustgesteld’ door de antwoorden van minister Grapperhaus. „Ik voel aan mijn politieke water dat hier iets niet goed zit. Als dat voor de blusvoorschriften geldt, wat is er dan nog meer loos rond de ramp. Ik denk dat we goed nota van dit rapport moeten nemen.” Een roep om een parlementaire enquête vindt hij echter ‘nog veel te vroeg’.
Ik voel aan mijn politieke water dat hier iets niet goed zit
Ronald van Raak
Verbloemen
Volgens het officiële onderzoek naar de ramp had S.E. Fireworks te veel en te zwaar vuurwerk opgeslagen (Commissie Oosting). Van Buitenen komt in zijn review tot de conclusie dat dit niet waar is. Volgens hem is de werkelijke reden dat deze ramp kon gebeuren de gebrekkige regelgeving rond vuurwerk van de overheid. Om dat te verbloemen is de schuld inde schoenen van S.E. Fireworks geschoven en is geprobeerd de Enschedeër André de Vries als brandstichter in de cel te krijgen. Daarbij is de rechterlijke macht misleid, is zijn overtuiging. De inmiddels overleden De Vries is overigens in hoger beroep vrijgesproken.
Van Buitenen betoogt in zijn rapport dat de oorzaak van de ramp niet of niet goed is uitgezocht. Hij noemt de rol van de brandweer, die mogelijk fouten heeft gemaakt waardoor de brand bij S.E. Fireworks kon uitgroeien tot een ramp. Ook meent hij dat een bedrijfsongeval als mogelijke oorzaak niet tot op de bodem is uitgezocht en dat sommige werknemers geen sluitend alibi hebben.
Motieven
Verder is volgens hem ook niet goed onderzocht of de vorige eigenaar van het bedrijf mogelijk een motief had om S.E.fireworks te (laten) saboteren. „Ik beschuldig hem niet. Maar het OM had dat wel moeten onderzoeken”. Van Buitenen ziet ‘een reeks van mogelijke motieven’.
De kritiek op de overheid is niet nieuw. De Commissie Oosting stelde destijds ook al vast dat de overheid grote fouten had gemaakt in toezicht en regelgeving. Maar de overheid kon daarvoor niet worden vervolgd vanwege het zogenoemde ‘Pikmeer-arrest’. Van Buitenen vindt dat dit arrest is misbruikt.
'Niet diepgravend genoeg'
Justitie meent dat er geen aanleiding is om opnieuw naar het onderzoek naar de ramp en eventuele fouten te kijken. De vorige eigenaar is destijds wel degelijk gehoord over zijn verhouding met S.E. Fireworks. Sinds 2000 heeft het OM ook nog meerdere keren nader onderzoek gedaan naar diverse aspecten van de ramp. Dat geldt bijvoorbeeld voor de vraag of er bij S.E. Fireworks toch gewerkt is op 13 mei, met een fataal bedrijfsongeval tot gevolg. Dat is enkele jaren geleden opnieuw bekeken. Het OM sloot dat opnieuw uit. Van Buitenen neemt die latere onderzoeken niet serieus; deze waren in zijn ogen niet diepgravend genoeg.
Van Buitenen begon vier jaar geleden aan zijn onderzoek op verzoek van oud-rechercheur Jan Paalman uit Rijssen. Paalman zat in het Tolteam dat de ramp onderzocht. Hij en een collega hebben steeds beweerd dat er grote fouten zijn gemaakt en dat de rechterlijke macht is misleid, met name in het onderzoek naar ‘brandstichter’ De Vries. Het kwam hen op ontslag te staan. Van Buitenen meent dat zij recht hebben op rehabilitatie. Hij ontkent dat hij zich in zijn rapport heeft laten leiden door Paalman en Bakker.
De voorzitter van de Commissie Oosting heeft tot op heden geen twijfel gehad over de kwaliteit van het onderzoek en de conclusies.