Dossier Vuurwerkramp // (25) Rob Vorkink & de Vuurwerkramp
Als oprichtend lid van de Stichting Expertgroep Klokkenluiders kwam ik in aanraking met oud-Tolteam rechercheur en klokkenluider Jan Paalman. De eerste jaren konden wij Jan alleen begeleiden in zijn contacten met allerlei instanties. Later kregen wij via een lek bij politie/justitie de beschikking over geheime rijksrecherchedocumenten. Ik ontdekte dat er echt 'poep aan de knikker' was met de gedragingen van de overheid bij de Vuurwerkramp. Via Jan leerde ik toen al snel RTV-Oost journalist Rob Vorkink kennen. Zoals velen, onderschatte ik het belang van Rob voor dit dossier. Rob stond vooral bekend om zijn humor, gezelligheid en onvoorspelbaarheid. Daardoor raakten zijn kwaliteiten als onderzoeksjournalist wat uit het zicht. Ik zou pas heel laat doorhebben hoe belangrijk Rob zou zijn voor het ontrafelen van de geheimen van de Vuurwerkramp. Té laat eigenlijk.
Nu, na als Brabo en buitenstaander bijna 4½ jaar fulltime bezig te zijn geweest met de vuurwerkramp, ben ik een beetje in staat om de zin en de onzin van de Ramp te scheiden. Ál die tijd heb ik naast onderzoek, schrijven en presentaties geprobeerd om de Nederlandse pers te interesseren voor de Vuurwerkramp. De overheid maakte bij de ramp een aantal gruwelijke fouten, maar niemand wilde daaraan. Ik heb dagen, weken en soms zelfs maanden lang gesprekken gevoerd en presentaties gegeven aan journalisten. Soms waren zij bij mij thuis uitgenodigd en aten zij mee omdat mijn uitleg vele uren en meer dan honderd sheets en filmpjes omvatte. Steeds was er weer een andere reden om niet te hoeven schrijven. Zo heb ik o.a. Zembla, het AD, de EO, de NCRV, de Volkskrant, de NOS, enz. langs zien komen. Niemand wilde echt inzien wat er aan de hand was. Men durfde niet op mij te vertrouwen, het was te ingewikkeld, te lang geleden, of er was al over geschreven.
Alleen Rob Vorkink wist zelf al dat het fout zat. Hém hoefde ik niet te overtuigen. Hij was juist benieuwd hoe ver ik was gekomen in het blootleggen van de misstanden, waarvan hij het bestaan al wist. Bij RTV-Oost had Rob samen met cameraman Frans Strikker in 2010 een reeks geweldige documentaires gemaakt over de Ramp. Puur en alleen door dit onderzoekswerk van Rob en Frans, geholpen door ex-rechercheur Jan Paalman, was het Openbaar Ministerie voor het eerst gedwongen om opnieuw naar de Ramp te kijken, daar waar politie en justitie het eerder bewust hadden laten liggen! Maar ook die onderzoeken werden de doofpot in geregisseerd. Met het OM en de rijksrecherche weer in de hoofdrol.
Nog ver aan het begin van mijn onderzoek, in februari 2015 gingen de voorzitter van de Expertgroep Klokkenluiders en ik met de RTV-Oost directie praten, om rapportages voor te bereiden, eventueel samen met de NOS. Maar ik ving bot. Men wilde wél met het dossier door, maar mijn voorwaarde dat ik Rob Vorkink er persé bij wilde hebben was voor hen onacceptabel. Zij vonden Rob te fanatiek op de Vuurwerkramp. Hij maakte zijn eigen beslissingen. Ze konden hem niet aan de lijn houden. En bij dit dossier gaf dat risico’s. Dat wist RTV-Oost als geen ander. Zij hadden de politie Twente al eens over de vloer gehad om een reportage van Rob te censureren.
In 2018 kwam Rob bij het journalistieke onderzoeksplatform 'Follow the Money' en hij keek er naar uit om eindelijk opnieuw een aantal diepgravende en onthullende reportages te schrijven over de Vuurwerkramp. Dat liep nog bijna mis door mij. Ondanks mijn eerdere toezeggingen wilde ik ineens niet meer met 'Follow the Money' in zee. Rob was daar terecht woedend over en liet dat op geheel eigen wijze merken. Gelukkig vonden we elkaar weer snel toen we bij elkaar kwamen om te overleggen over de mogelijkheden van het indienen van een schadeclaim tegen de Staat, door nabestaanden van de overleden brandweerlieden. Een van mijn bevindingen was immers dat de brandweer nooit zo onvoorbereid en slecht geïnformeerd op een vuurwerkbrand afgestuurd hadden mogen worden.
Het artikel dat Rob daarna in nauwe samenwerking met mij schreef bij Follow-the Money bracht eindelijk de exposure die nodig was om het dossier in gang te zetten. Ook De Telegraaf en Dagblad Trouw gingen schrijven en de Tweede Kamer werd nieuwsgierig naar mijn bevindingen over de Ramp. Rob Vorkink durfde als enige te vertrouwen op de door mij verzamelde bewijzen. Ik moet tot mijn schaamte toegeven dat ik nu pas ten volle besef, ná zijn overlijden, hoe belangrijk Rob voor dit dossier is geweest. Hij was in feite de enige journalist die zich realiseerde wat er aan de hand was en ook nog bereid was om zonder terughoudendheid daarover te schrijven. Ik zal dan ook alles in het werk stellen om zijn werk af te maken en ben heel blij met de toezegging van Follow the Money dat zij er voor zorgen dat het artikel, waar Rob nog aan werkte over de Vuurwerkramp, wordt afgemaakt.
Dit artikel is een bewerking van de korte toespraak die ik mocht geven bij gelegenheid van de crematieplechtigheid van Rob, die plaatsvond in Enschede, maandag 10 december jl.
Paul van Buitenen