Dossier Zoutwinning en windmolens // Met ingang van april jl. is de Gemeentewet op een aantal punten gewijzigd.
Met ingang van 1 april jl. is de Gemeentewet op een aantal punten gewijzigd. Dat komt vaker voor, maar deze keer is sprake van een maatregel die haaks staat op het streven naar openheid waar de overheid zich zo graag op beroept. Het betreft de regels met betrekking tot het opleggen van geheimhouding aan raadsleden.
Tot voor kort kon de Burgemeester of het College geheimhouding opleggen aan raadsleden over documenten. Dat is niet langer nodig. Voor opleggen van geheimhouding kunnen argumenten zijn, bijvoorbeeld wanneer een gemeente in een onderhandelingsproces zit met een projectontwikkelaar en wil toetsen of een uit te brengen eindbod op instemming van de gemeenteraad kan rekenen. Dan is het niet verstandig om een dergelijk eindbod al publiek te maken. Echter, tot voor kort moest een besluit om geheimhouding op te leggen worden bekrachtigd door de gemeenteraad. Dat was en is belangrijk. Immers, een College van Burgemeester en Wethouders zou anders al te makkelijk geheimhouding kunnen opleggen wanneer men liever niet had dat bepaalde informatie naar buiten zou komen. De praktijk toont dat men zich bij het opleggen van geheimhouding graag verschuilt achter dooddoeners, zoals de zorg voor privacy of het risico dat geheime bedrijfsinformatie bekend wordt door openbaarmaking.
Opgelegde geheimhouding is van grote invloed op het functioneren van raadsleden. Je krijgt dan weliswaar desgevraagd inzage in documenten, maar je kunt er geen politieke actie aan verbinden. Dat is met name van belang wanneer er sprake is van praktijken, waarbij politiek relevante zaken aan de orde zijn. Het kan gaan om bepalingen in overeenkomsten die het College afsluit of over de rol die een College speelt rond onteigeningszaken. Onteigening kan enkel als doel hebben via de bevoegdheden van een gemeente een projectontwikkelaar of ontgrinder gemakkelijker aan een stuk grond te helpen. Dat is natuurlijk niet de bedoeling.
Raadsleden hebben als wettelijk vastgelegde functies, naast het vatstellen van beleid, ook het controleren van het College en het fungeren als volksvertegenwoordiger. De beide laatste functies kunnen gemakkelijk in het gedrang komen, nu het College zelfstandig kan besluiten geheimhouding op te leggen. Je hebt dan wel als raadslid informatie maar je kunt over je handelen als raadslid geen verantwoording meer afleggen naar burgers toe.
Je zou dan een juridische procedure kunnen beginnen om opgelegde geheimhouding door een rechter te laten toetsen, maar dat biedt weinig kansen. We hebben immers het systeem van gescheiden machten. Dat houdt in dat politici en bestuurders zich niet met rechtspraak mogen bezighouden en dat, omgekeerd, rechters besluiten slechts mogen toetsen aan geldende regels zoals die in wetten en verordeningen zijn vastgelegd. Consequentie is dat het systeem van de overheid niet meer zelfcorrigerend is. De macht van raadsleden wordt ingeperkt en rechters dienen de wet te respecteren.
Tegelijkertijd wordt in verkiezingstijd door vrijwel alle partijen het belang van openheid bepleit. Dat is ook hard nodig. In het bijzonder in onze Provincie toont de praktijk aan, dat openheid een onmisbaar element is. Te vaak zijn besluiten en processen aan de openbaarheid onttrokken met als doel ruimte te krijgen voor praktijken die het daglicht niet konden verdragen. Dan ontstaat gemakkelijk een cultuur van schimmigheid waarin men elkaar niet meer kritisch bevraagt. Met de nieuwe regels kan een College zich met groot gemak onttrekken aan openbaarmaking.
Er zullen ongetwijfeld genuanceerde en juridische overwegingen ten grondslag liggen aan de wetswijziging, maar kennelijk is men voorbijgegaan aan een van de meest indringende problemen waar het openbaar bestuur mee te maken heeft. Ik doel dan op de vervreemding tussen overheid en burgers. Bij gemeenteraadsverkiezingen neemt bijna de helft van de inwoners niet eens meer de moeite te gaan stemmen. Men voelt zich niet langer vertegenwoordigd door raadsleden die, eenmaal gekozen, moeten functioneren in een juridisch nauwsluitend keurslijf en bovendien in een cultuur waarin een College doorgaans kan rekenen op meegaandheid van deelnemende coalitiepartijen.
Bron : M. Wagemenans raadslid voor de lokale partij Open en Leudall
Zie o.a. ook
https://emls.webnode.nl/search/?text=zoutwinning+&type=2
en
https://emls.webnode.nl/search/?text=windmolens&type=2