Glyfosaat // Gebruik van bestrijdingsmiddelen met steeds meer argwaan bekeken
Het wordt steeds duidelijker welke schadelijke gevolgen bestrijdingsmiddelen hebben voor de natuur en onze gezondheid. Parkinson en kanker worden ermee in verband gebracht en dit jaar verbood de rechter op twee plekken het gebruik ervan.
Tot diep in beschermde natuurgebieden komen bestrijdingsmiddelen voor. Dat concludeerde De Vlinderstichting na eigen onderzoek. Het was slechts een opsomming van tien Natura 2000-gebieden en welke bestrijdingsmiddelen daar waren aangetroffen.
Het was dan ook nog maar het begin van een groter onderzoek van De Vlinderstichting naar de gevolgen van bestrijdingsmiddelen. Maar het was wel weer een signaal dat de natuur en bestrijdingsmiddelen met elkaar op gespannen voet leven. En ook de volksgezondheid komt steeds vaker om de hoek kijken.
Zo worden bestrijdingsmiddelen in verband gebracht met ziektes als parkinson en kanker. "Het is duidelijk dat bij het binnenkrijgen van een bepaalde hoeveelheid pesticiden dat parkinson kan veroorzaken", weet Teus van Laar, neuroloog bij het UMC Groningen. Ook huisartsen die op plekken werken waar veel met bestrijdingsmiddelen wordt gewerkt, zien meer gevallen van parkinson, vertelden ze in meerdere media.
Bij Franse wijnboeren is parkinson een bekende ziekte en deze zomer concludeerden Italiaanse onderzoekers dat ratten vaker kanker krijgen als ze meer van de onkruidbestrijder glyfosaat binnenkrijgen. Als uit verder onderzoek inderdaad blijkt dat glyfosaat kanker kan veroorzaken, dan moet het gebruik ervan direct verboden worden, stelde de Land- en Tuinbouworganisatie Nederland (LTO).
Maar het is lastig te bepalen welke hoeveelheid het gebruik van pesticiden wel geoorloofd maakt, zegt Van Laar. "Elk individu reageert er ook anders op. Net als met roken."
"Als je heel voorzichtig bent, gebruik je helemaal niks. Het is zoeken naar een balans", zegt Annemarie van Wezel. Zij is hoogleraar Milieukwaliteit en Gezondheid aan de Universiteit Utrecht.
Waterdieren gaan dood door cocktails van middelen
Van Wezel zit ook in het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb). Een hele mond vol, maar kortgezegd de instantie die beoordeelt welke bestrijdingsmiddelen in Nederland gebruikt mogen worden. Biociden horen daar ook bij: bijvoorbeeld schoonmaakmiddelen die veel in keukenkastjes te vinden zijn.
Bij de toelating van een middel kijkt het Ctgb naar het individuele bestrijdingsmiddel. Naar het totaal aan aanwezige middelen in het milieu kijkt het college niet. Terwijl juist die mix aan bestrijdingsmiddelen in bijvoorbeeld het water ervoor zorgt dat veel planten en dieren doodgaan, zoals je in het verhaal hieronder kunt lezen.
"Die 'cocktails' zijn zeker relevant", zegt Van Wezel. "We proberen bij het Ctgb te signaleren hoe de wetgeving kan verbeteren, maar we zijn wel gebonden aan de huidige wetgeving." Met andere woorden: als in de wet staat dat bepaalde middelen toegestaan zijn, dan kan het Ctgb niet bepalen dat die middelen toch niet op de markt mogen worden toegelaten.
Ook lastig is dat niet altijd duidelijk is welke mix van bestrijdingsmiddelen een giftige cocktail vormt. "Wisten we dat maar", verzucht Van Laar.
Mix van bestrijdingsmiddelen in sloten en plassen is een 'dodelijke cocktail'
Zie ook
Mix van bestrijdingsmiddelen in sloten en plassen is een 'dodelijke cocktail'
Rechters streng over gebruik bestrijdingsmiddelen
Hoewel bepaalde middelen zijn toegelaten, moet er strenger gekeken worden naar de schade die bestrijdingsmiddelen aanrichten, oordeelden twee rechters in de afgelopen maanden. Deze zomer oordeelde de rechter dat een Limburgse lelieteler drie jaar lang geen pesticiden mag gebruiken. Het is volgens de rechter niet duidelijk wat het risico is op parkinson en andere ziektes.
In april was het de Raad van State (de hoogste bestuursrechter) die vond dat lelietelers in Drenthe een natuurvergunning hadden moeten aanvragen voor het gebruik van pesticiden.
Als onduidelijk is welke gevolgen bestrijdingsmiddelen hebben op de natuur, is zo'n vergunning nodig. Dat kan grote gevolgen hebben voor telers. LTO sprak van een uitspraak die in de praktijk "onuitvoerbaar" is.
Neuroloog Van Laar vindt dat de uitspraken van de rechter "hoop bieden". "Dat zijn heel belangrijke uitspraken. Want het wordt steeds duidelijker dat we voorzichtiger moeten zijn."
Veel mogelijkheden om geen pesticiden te gebruiken
Van Wezel vindt dat boeren soms te snel naar de gifspuit grijpen. "Heel veel agrariërs zijn nog opgeleid met het idee dat het vanzelfsprekend is om pesticiden te gebruiken. Terwijl er heel veel mogelijkheden zijn om geen chemische middelen te gebruiken", zegt de hoogleraar.
"Door een andere inrichting van de landbouw denk ik dat je het gebruik van pesticiden sterk kunt verminderen", stelt ze. "Bijvoorbeeld door gebruik te maken van natuurlijke vijanden en groenere middelen, maar ook door preciezere toediening wanneer chemie wel nodig is. Daar ben ik absoluut voor."
Om het gebruik van bestrijdingsmiddelen te minderen, zijn politieke besluiten nodig. "Dat kan sneller dan het nu gaat. Maar dat heeft ook te maken met draagvlak en een sterke lobby", zegt Van Wezel.
Ook Van Laar ziet die sterke lobby. Hij heeft "niet de illusie" dat er binnenkort geen bestrijdingsmiddelen meer worden gebruikt. Er zijn volgens hem te veel financiële belangen om in de landbouwsector zomaar te stoppen met bestrijdingsmiddelen.
"We gaan door tot het tegendeel bewezen is, wordt altijd gezegd", stelt de neuroloog. "Maar stel je voor dat je woont bij zo'n akker waar lelies worden geteeld. Dan ben je toch aardig de sjaak. "
Bron : NU.NL