Niet alleen bij de burgers, ook bij het rechercheteam dat de vuurwerkramp in Enschede heeft onderzocht, heerst onbegrip over de houding van de gemeente en van politiek Den Haag.
,,Bel Wim maar'', was een gevleugelde uitdrukking binnen het Tolteam, het rechercheteam dat de Enschedese vuurwerkramp onderzocht. Met `Wim' werd Wim Kok bedoeld. Als rechercheurs het nut van een opdracht betwijfelden, werden ze verwezen naar de minister-president, waarmee leidinggevenden het belang van het onderzoek aangaven.
Niet bekend is hoe vaak de telefoon in het Catshuis heeft gerinkeld, maar in gedachten zal menig rechercheur van het team de hoorn in handen hebben gehad. ,,Als een dorpsgek belde met een wild verhaal over bommen of moerasgas, dan moest er onderzoek worden gedaan'', zegt een technisch rechercheur in het vandaag verschenen boek Op zoek naar de onderste steen van politiemedewerker M. Bollen. Bollen heeft via journaalfragmenten en interviews met rechercheurs een beeld geschetst van het werk van het Tolteam. In de hoogtijdagen waren 150 politiemedewerkers bezig met het achterhalen van de oorzaak van de explosies bij het vuurwerkbedrijf S.E. Fireworks – wat uiteindelijk niet gelukt is.
,,Normaal gesproken begin je met een buurtonderzoek, maar hier was geen buurt meer'', zegt een rechercheur. Desondanks zijn duizenden tips onderzocht. Ook de meest onwaarschijnlijke, zoals van waarzeggers, alcoholisten en psychisch instabiele mensen. Zo kon uitgesloten worden dat de ramp het werk was van ,,pizzabezorgers die mogelijk lid zijn van de Mossad''.
Het boek, geschreven in opdracht en geautoriseerd door de politie Twente, creëert het beeld dat korpschef P. Deelman in een intern memo al eerder schetste: ,,Het Tolteam heeft hard, integer en professioneel gewerkt.'' Dat het functioneren van het Tolteam nog onderwerp van onderzoek is door de rijksrecherche, naar aanleiding van kritiek van twee `dissidente' rechercheurs, wordt in het boek niet vermeld.
Wat wel in het boek staat is de frustratie die er bij de politie Twente leeft over de houding van de overheid, in het bijzonder de gemeente Enschede en het ministerie van Defensie. De rechercheurs vinden dat ze van het begin af aan zijn tegengewerkt. Het dossier van S.E. Fireworks werd door ambtenaren van de gemeente te laat en incompleet overgedragen. Projectleidster milieu I. Mensink: ,,Je voelt je net een jengelend kind: de top regelt het in overleg met de burgemeester, maar vervolgens kom je geen stap verder omdat je wordt tegengewerkt.''
Eind mei 2000 is zelfs overwogen huiszoeking bij de gemeente te doen. Teamleider R. de Boer betreurt achteraf dat hiervan is afgezien. ,,Een inval met inbeslagname was pijnlijker geweest, maar wel beter.''
Direct na de vuurwerkramp had de gemeente al duidelijk gemaakt niet op het politieteam te zitten wachten, zegt leider E. Reinshagen van het recherchebijstandsteam. ,,Toen we 's nachts met de lijsten met gewonden bij het gemeentehuis kwamen, werden we als kleine kinderen weggestuurd: daar had de gemeente geen belangstelling voor.''
De betrokken overheden zijn volgens rechercheurs van het Tolteam vooral bezig geweest zich in te dekken voor de politieke gevolgen. Zo zijn ambtenaren van het ministerie van VROM op zaterdag 13 mei 2000 naar kantoor geroepen, zegt milieudeskundige S. Roosma van de politie Twente. ,,Niet om zich bezig te houden met de ramp maar om te kijken hoe ze hun ministerie zo goed mogelijk konden indekken.''
Politiecommissaris D. van Dop stelt dat de overheid ,,criminaliteitsbevorderderd'' werkt door haar eigen regels niet te controleren. ,,In plaats daarvan zijn mensen in de top van de politiek alleen maar bezig met het beschermen van hun baantje.''
Het college van procureurs-generaal heeft besloten de gemeente Enschede en het ministerie van Defensie niet te vervolgen. Blijkens de Pikmeer-arresten is strafrechtelijke vervolging van bijvoorbeeld gemeenten vrijwel kansloos als het gaat om de uitvoering van specifieke overheidstaken. De beslissing van de PG's wordt gesteund door teamleider De Boer, maar rechercheurs denken dat de gemeente Enschede en het ministerie van Defensie vervolgd konden worden voor dood door schuld. ,,Ik geloofde er honderd procent in dat we de zaak rond zouden krijgen, ook al is het juridisch gecompliceerd'', zegt milieudeskundige I. Mensink. Zij spreekt schande over de ,,slechte, onvolledige, onsamenhangende vergunning'' die de gemeente aan S.E. Fireworks heeft verstrekt.
De beide directeuren van het bedrijf zijn in hoger beroep veroordeeld voor overtreding van de milieuregels. Direct na 13 mei 2000 werd een internationaal opsporingsbevel tegen hen werd uitgevaardigd, terwijl toen nog geen strafbare feiten bekend waren. ,,Juridisch hadden we geen poot om op te staan'', zegt Mensink. De aanhouding gebeurde onder druk van de publieke opinie.
Over de betrokkenheid van André de Vries, die voor brandstichting 15 jaar cel kreeg, maar in hoger beroep werd vrijgesproken, is binnen het team verschil van mening. Slechts weinig rechercheurs zijn honderd procent overtuigd van zijn schuld. ,,Ik weet niet of hij het gedaan heeft'', zegt een van zijn verhorende rechercheurs. ,,Leugens, leugens, leugens, dat was alles wat eruit kwam'', zegt een collega.
Dit stuk ( public. 21 april 2004 https://www.nrc.nl/nieuws/2004/04/21/bestuurlijke-top-ging-vrijuit-7683076-a293026 ) werd niet alleen als gedingstuk ingebracht doch ook integraal aangehaald in het slotbetoog van de zitting bij de Rechtbank Overijssel van maandag 31 oktober 2016 in een zaak welke was aangespannen door de eisende partij, R. Bakker uit Enschede
Kort na 21 april 2004 verscheen het BIZ-rapport van 25 augustus 2004 politie Gelderland Midden met 37 bijlagen echter dat rapport mocht niet openbaar worden gemaakt. Na 12 jaar procederen door de heren Paalman en Bakker haalde de Rechtbank Overijssel op 4 mei 2016 daar een streep door. Zaaknummer: AWB 15/1795 : ECLI:NL:RBOVE:2016:1578 .De uitspraak van 3 mei 2016 van de Meervoudige Kamer van de Rechtbank Overijssel te Zwolle is te lezen op o.a.: https://t.co/rkytSDqi7s .
Het 12 jaar geheim gehouden BIZ-rapport met bijlagen is te lezen op https://www.politie.nl/wob/korpsstaf/2016-vuurwerkramp-enschede.html
Tijdens de zitting van 31 oktober 2016 tegen B. en W. van Enschede ( deelzaak over drie bestuursorganen College van Procureurs-Generaal, College van B. en W. en Dagelijks Bestuur Veiligheidsregio Twente ) waar de intrekking van Wm-vergunningen centraal stond kwam naar doorvragen van de rechter aan de gemachtigde van de gemeente Enschede naar voren dat de Wm-vergunningen, juridisch gezien, toch niet zouden zijn ingetrokken ?
Wordt vervolgd !!!
=============================
EMLS
Utrecht / Haaksbergen, 31 oktober 2016