Stroppenpot heeft weinig soelaas geboden.
Gemeenten die vorig jaar geld kregen uit de ‘stroppenpot’ hebben opnieuw forse tekorten op de jeugdhulp en/of de Wmo. De rijksbijdrage voor de tekorten op beide posten over 2016 en 2017 hebben ‘een beetje’ en vooral incidenteel geholpen. Gemeenten proberen op diverse manieren de uitgaven in te perken, maar stellen tegelijkertijd dat het rijk structureel met extra geld over de brug moet komen. Ook moet ‘Den Haag’ meer oog hebben voor de gevolgen voor gemeenten van regelingen die het rijk oplegt, zoals de invoering van het Wmo-abonnementstarief en de AMvB reële prijs Wmo 2015.
Geen structurele oplossing
Het Fonds tekortgemeenten, zoals de ‘stroppenpot’ officieel heet, keerde eind vorig jaar in totaal (eenmalig) 200 miljoen euro uit aan 77 gemeenten. Deze gemeenten hadden een gecumuleerd tekort van 20 euro per inwoner over zowel 2016 als 2017 op de Wmo en de jeugdzorg. Wageningen was een van de 77 gemeenten die een bijdrage (ruim 4 miljoen euro) uit die stroppenpot kreeg. ‘Het Fonds tekortgemeenten en de incidentele bijdrage aan de tekorten op jeugdhulp (het Wageningse deel van de 400 miljoen euro extra jeugdgeld van het rijk over 2019, red.) zijn niet toereikend voor de financiële problematiek die ons treft’, zo laat een woordvoerder van Wageningen weten. ‘Het is bovendien geen structurele oplossing.’ Het Wageningse tekort over 2019 is nog niet bekend, maar het tekort op het sociaal domein over 2018 bedroeg zo’n 3,5 miljoen euro, exclusief de bijdrage uit de stroppenpot. Momenteel wordt gewerkt aan een pakket aan ombuigingen van 3,2 tot 5,2 miljoen euro per jaar.
Begroting onder druk
Maar ook Almelo, Bodegraven-Reeuwijk, Leeuwarden, Veldhoven en Zoetermeer − die allemaal geld uit het Fonds tekortgemeenten ontvingen − kampen stuk voor stuk opnieuw met (forse) tekorten. In Bodegraven-Reeuwijk is het financiële tekort op het sociaal domein sinds de aanvraag op de stroppenpot groter geworden. De gemeente kreeg daar een krappe 890.000 euro uit. Het verwachte tekort over 2019 op de jeugdhulp bedraagt 3,4 miljoen euro; het incidentele extra jeugdgeld is daar al in verwerkt. ‘Het tekort in het sociaal domein is zodanig dat onze gehele begroting onder grote druk komt te staan. Wij vinden het als gemeente absurd dat de rijksoverheid niet over de brug komt met structurele middelen om onze taken goed uit te kunnen voeren. Het betreft taken die de rijksoverheid zelf vijf jaar geleden bewust heeft gedecentraliseerd naar gemeenten’, zo laat een woordvoerder van de gemeente weten.
Toename
Bodegraven-Reeuwijk ziet onder meer een toename in het aantal jongeren dat een beroep doet op de jeugdzorg en een toename van het aantal Wmo-aanvragen als gevolg van de invoering van het Wmo-abonnementstarief. Ook de (door het rijk opgelegde) invoering van het reële tarief voor hulp bij het huishouden (AMvB reële prijs Wmo 2015) speelt de gemeente financieel parten. Dat stellen ook andere gemeenten. De begroting van Bodegraven-Reeuwijk wordt woensdag aan de raad aangeboden. Er moet zowel binnen als buiten het sociaal domein worden bezuinigd. Binnen het sociaal domein zal onder meer de toegang worden aangescherpt en een ‘kritische toets’ op het aanbod plaatsvinden. ‘Welk aanbod vinden we belangrijke voor onze inwoners, en welk aanbod zetten we stop’, aldus het college in de keuzenotitie met bezuinigingsvoorstellen die de raad krijgt voorgelegd.
Gat is te groot
Ook Veldhoven schrijft nog steeds rode cijfers; vooral op de jeugdzorg. De gemeente kreeg 4,3 miljoen euro uit de stroppenpot, maar kende in 2018 een tekort van ruim 4 miljoen op de jeugdzorg. Op de Wmo werd vorig jaar nog een klein plusje genoteerd, maar dat is dit jaar in een tekort omgeslagen. Over 2019 verwacht de gemeente op de Wmo en jeugdzorg tezamen uit te komen op een tekort van 3,3 miljoen euro. Voor volgend jaar wordt het tekort op beide posten geraamd op ruim 2,4 miljoen euro. ‘De tegemoetkoming vanuit het rijk is onvoldoende’, laat een woordvoerder van Veldhoven weten. Voor de jeugdzorg is er vanaf het begin structureel te weinig rijksgeld gekomen. ‘We zien wel dat we in staat zijn bij te sturen en het tekort terug te dringen, maar het gat is te groot. We krijgen het totale tekort niet weggewerkt.’ De invoering van het Wmo-abonnementstarief heeft daarnaast gezorgd voor een aanzuigende werking die voor een flink financieel nadeel zorgt.
Onvoldoende
De bijdrage uit de stroppenpot heeft ‘geholpen om het tekort incidenteel te dekken en de reserve aan te vullen, maar het heeft niet geholpen op het structurele tekort weg te werken’, stelt ook een woordvoerder van Leeuwarden. De stad kreeg een krappe 21 miljoen euro uit het Fonds tekortgemeenten. Vanaf 2015 is een pakket aan bezuinigingsmaatregelen doorgevoerd van 20 miljoen euro. ‘Desondanks bleven we over 2016 en 2017 zitten met een tekort van 32 miljoen euro. Daarom is vanaf 2018 een nieuwe ronde van bezuinigingen gestart met een taakstelling van 10,8 miljoen euro.’ De begroting 2020 is sluitend gekregen door een breed pakket aan maatregelen te nemen en middels een bijdrage vanuit de algemene reserve. Voor komend jaar verwacht de gemeente een tekort van 20,6 miljoen euro. De beschikbare budgetten zijn ‘bij lange na niet voldoende’, aldus de woordvoerder van Leeuwarden. ‘Er wordt een te groot beslag op de gemeentelijke begroting gedaan waardoor de bredere taken van de gemeente in gevaar komen. Het structureel verhogen van budgetten is daarom noodzakelijk.’
Wmo-abonnementstarief
Almelo (ruim 5,5 miljoen uit de stroppenpot) kwam over 2018 fors tekort op jeugd en ‘Wmo oud’ (zonder begeleiding en beschermd wonen). Het tekort op jeugd bedroeg zo’n 4 miljoen euro. Dit jaar verwacht Almelo op jeugd op een tekort uit te komen van 1 tot 2 miljoen euro. Op de Wmo wordt geen tekort verwacht in verband met een overschot op beschermd wonen, maar de gemeente ziet wel de kosten voor huishoudelijke hulp ‘aanzienlijk’ oplopen. De invoering van het Wmo-abonnementstarief is de ‘schuldige’. Net zoals andere gemeenten vindt Almelo dat er meer rijksgeld moet komen, maar ‘alleen extra geld is niet voldoende. Ook moet het rijk meer aandacht hebben voor wetten/regelingen die gemeenten beperken in de uitvoering, zoals de AMvB-reële tarieven Wmo en het abonnementstarief’, aldus een woordvoerder van Almelo.
Noodkreet
De Zoetermeerse wethouder Marc Rosier (financiën, VVD) is het helemaal zat. De stad kreeg ruim 4 miljoen uit de stroppenpot, maar ziet, net zoals vele andere gemeenten, de kosten voor de jeugdzorg en de Wmo oplopen. De begroting van 2020 is weliswaar sluitend, maar de financiële situatie is op langere termijn niet houdbaar. ‘Dit komt vooral doordat het rijk gemeenten onvoldoende geld geeft om hun taken uit te voeren’, stelde hij recent bij de aanbieding van de begroting aan de raad. Daags daarna herhaalde hij zijn noodkreet op de Dag van de Wethouder Financiën van de VNG. ‘Het rijk moet zijn verantwoordelijkheid nemen om de gemeenten voldoende budget te geven om hun taken verantwoord uit te kunnen voeren.’
Bron : BinnenlandsBestuur.NL