VUURWERKRAMP / Brabantse klokkenluider Paul van Buitenen: ‘De absolute waarheid heb ook ik niet in huis’
De Bredase klokkenluider Paul van Buitenen (60) bracht aan het eind van de vorige eeuw de Europese Commissie ten val. De afgelopen drie jaar zette hij zijn tanden in de grote vuurwerkramp die Enschede in 2000 trof. “Ik kan er niet tegen dat de overheid burgers onrechtmatig bejegent.”
Bij het horen van de naam Paul van Buitenen zal bij menig ambtenaar een siddering door het lijf gaan. Van Buitenen is klokkenluider met statuur. Het is de man die in 1998 de val van de Europese Commissie inluidde toen hij gewag maakte van belangenverstrengeling bij de toewijzing van Europees geld aan particuliere bedrijven. De Europese Commissie, die onder leiding van Jacques Santer stond, moest een jaar later noodgedwongen opstappen.
Het werd Van Buitenen niet in dank afgenomen. Hij kreeg als ambtenaar van de commissie een minder zware functie, maar vervolgde zijn kruistocht tegen wantoestanden door enkele jaren later de partij Europa Transparant op te richten. Hij kwam er in 2004 warempel mee in het Europees Parlement. In 2009 keerde hij terug als ambtenaar bij de commissie om er twee jaar later ‘in goed overleg’ en op doktersadvies weer te vertrekken. “Ik werd geconfronteerd met te veel onregelmatigheden. Daar kon ik niet meer tegen”’, zegt hij thuis aan de eettafel.
Strijdbaarheid
Zes jaar later is de strijdbaarheid nog niet uit zijn blik verdwenen. Of is het verbetenheid?
Van Buitenen: “Ik ben me constant bewust van mijn imago als onruststoker. Dat werkt tegen mij. Er is snel scepsis over wat ik doe. Ik word door de gewone man op handen gedragen, maar ambtenaren zien mij vaak als een lastpak. Dat nadeel kleeft aan mijn positie als klokkenluider. Ik ben er alert op dat ik door de overheid niet in de hoek van complotdenkers geduwd wordt. Daar hoor ik niet thuis. Rond de vuurwerkramp zit er wat dat betreft veel ruis. Het dossier wordt vervuild door complottheorieën. In Twente heb je dissidenten die elkaar voeden en bestrijden met wilde scenario’s. Het idee bijvoorbeeld dat er in de vuurwerkloods in Enschede geheim militair materiaal lag en dat de overheid de verantwoordelijkheid voor de ramp daardoor in de doofpot wilde stoppen. Ik houd mij liever bij de feiten. Het onderzoek naar de vuurwerkramp was het eerste volledig gedigitaliseerde dossier. Op twee dvd’s heb je alle stukken. Daaruit bleek mij al rap dat het Openbaar Ministerie zeer gedegen en overtuigend onderzoek heeft gedaan naar dit scenario. Het is onzin.”
Vanwaar die betrokkenheid bij een gebeurtenis die inmiddels betrekkelijk ver in het verleden ligt?
Van Buitenen: “Als lid van de Expertgroep Klokkenluiders heb ik wel honderd misstanden aan mij voorbij zien trekken, maar met deze serieuze dossiers kon ik weinig bereiken. Ik kon alleen de klokkenluiders helpen overeind te blijven. Aan de gesignaleerde misstanden werd niets gedaan. Daarom had ik er op een gegeven moment genoeg van, totdat het dossier over de vuurwerkramp voorbij kwam. Je moet je heel goed documenteren voordat je een misstand aan de kaak kan stellen. Ik moet ervan overtuigd zijn. De vuurwerkramp was die ene overtuigende kwestie. Daar is zoveel misgegaan. In veel andere zaken was ik vooral bezig om de persoonlijke schade voor de klokkenluider zoveel mogelijk te beperken. Om samen met de werkgever tot een vergelijk te komen. Meestal zat aan zo’n vergelijk een geheimhoudingsplicht vast. Je kon daar dan verder niets mee.”
Lek
Wat maakt de vuurwerkramp volgens Van Buitenen anders?
“Er was een lek. Ik kreeg interne stukken van de Rijksrecherche toegespeeld. Die zijn in mijn bezit. Ze geven een onthutsend beeld van het onderzoek naar de ramp. Vergis je niet: daar kwamen 23 mensen bij om het leven. Er vielen 950 gewonden en dan tel ik de gewonden die niet naar de dokter of het ziekenhuis gingen niet mee. Een hele woonwijk verdween van de aardbodem. En na drie jaar onderzoek durf ik te beweren dat de overheid die ramp had kunnen voorkomen. De brandweer had kunnen weten dat brandend vuurwerk niet te blussen valt, de gemeente had kunnen weten dat een vuurwerkopslagplaats niet midden in een woonwijk moet staan. Dat was de conclusie in het onderzoek naar de vuurwerkbrand in Culemborg in 1991. Maar met die wetenschap deed de overheid later niets.”
Van Buitenen zegt dat de eigenaren van de vuurwerkopslagloods niets illegaals deden.
“De eigenaren hielden zich aan de regels. Het vuurwerk dat er lag opgeslagen, mocht daar liggen. Maar lichter vuurwerk kan onder bepaalde omstandigheden net zo hard exploderen als zwaar vuurwerk. Een test van TNO in Polen heeft dat uitgewezen. Alleen stond boven de opname ervan dat het om zwaar evenementenvuurwerk ging, terwijl het licht evenementenvuurwerk was. Daar heb ik het bewijs van. De overheid heeft de eigen verantwoordelijkheid voor de ramp uit het zicht willen houden. Men heeft doelbewust naar andere schuldigen toegewerkt. Er was sprake van een tunnelvisie.”
Plofdak
Van Buitenen vind het schokkend dat de overheid niet lijkt te leren van zijn fouten.
“De conclusie na Culemborg was ook dat een vuurwerkopslag beter een plofdak kan hebben en geen afgesloten stalen of betonnen dakconstructie. In een hermetisch afgesloten opslag kan ook brand ontstaan en wat er dan gebeurt, hebben we in Enschede gezien. Daar zijn mensen omgekomen door vallende betonblokken. Laatst heb ik nog een opslagplaats gezien waarvan de eigenaar zijn plofdak moest vervangen voor een betondak. Hoe gek moet het worden?”
De rapportage waar Van Buitenen aan werkt, zal volgens hem binnen twee maanden wereldkundig worden gemaakt. Tot opluchting van zijn echtgenote, die tijdens het gesprek thuiskomt, zegt hij meteen dat het zijn laatste kunstje is.
“Hierna stop ik ermee. Ik ben er drie jaar lang maandelijks voor op en neer naar Twente gereden. En ja… Ik wil niet dat mijn huwelijk er onder lijdt. Ik zet tegenover de tunnelvisie van de overheid mijn eigen visie. Misschien dat dit ook een tunnelvisie is. De absolute waarheid heb ook ik niet in huis. Wat ik wel zeker weet, is dat het in Nederland niet beter is dan in Brussel. De overheid zal onschuldigen misschien niet doelbewust willen beschadigen, maar het systeem kan mensen toch treffen. De overheid zal zich in dat geval altijd achter de wet verschuilen. Het Nederlandse poldermodel versterkt dit mechanisme. Er zijn weinig tegenkrachten.”
Van Buitenen
• Van Buitenen (60) is een geboren en getogen Bredanaar. Hij woont nog steeds in de stad.
• Hij is getrouwd en heeft twee zonen en twee kleinkinderen.
• Van Buitenen was ambtenaar bij de Europese Commissie en zat van 2004 tot 2009 in het
Europees Parlement met zijn eigen partij Europa Transparant.
• In 1998 bracht hij naar buiten dat er Europees geld op oneigenlijke wijze bij particulieren,
particuliere bedrijven en opleidingsinstituten terechtkwam.
Dat leidde een jaar later tot de val van de Europese Commissie.
• Hij was één van de founding fathers van de Expertgroep Klokkenluiders.
• In 2011 stopte hij in goed overleg en op doktersadvies met zijn werk als ambtenaar in Brussel.
Bron:
Zie ook:
Zie ook:
Zie ook: op Rudibakker.nl https://t.co/BmSzlj3tlP - https://t.co/XnUrBKdrMc - https://twitter.com/rudibakker
=================================
EMLS
Utrecht / Haaksbergen / 26 november 2017