Dossier Zoutwinning // Ben schakelt handhaving in tegen ‘illegale sanering door Nobian’
Zoutproducent Nobian moet stoppen met het gebruik van met HCH vervuild water uit het Twentekanaal voor zijn productieproces, vindt Ben Wielens. De Haaksbergenaar heeft de gemeente Hengelo gevraagd op te treden tegen het bedrijf.
Schrijver Frank Timmers
Volgens Wielens is Nobian met de huidige werkwijze illegaal bezig kanaalwater te zuiveren. Nobian gebruikt met HCH vervuild water uit het Twentekanaal, en de HCH blijft volgens Wielens achter in zoutholtes en in het zout.
Wielens uit Haaksbergen is naar eigen zeggen deskundig geworden als het om Nobian en zoutwinning gaat. Hij zit in een werkgroep die zich verzet tegen zoutwinning in Haaksbergen. Daardoor weet hij inmiddels goed hoe Nobian werkt.
Handhavers ingeschakeld
Wielens is ervan overtuigd dat Nobian illegaal de met HCH vervuilde grond aan het Twentekanaal saneert. Dat doet het bedrijf in het eigen productieproces. Nu heeft hij de Omgevingsdienst Twente ingeschakeld die als handhaver voor Hengelo werkt. Hij vindt dat het moet stoppen.
Nobian gebruikt kanaalwater voor het productieproces. Het bedrijf pompt dat in zoutholtes onder de grond. In dat water lost zout op dat vervolgens als pekelwater de fabriek in komt. Daar wordt het water verdampt en blijft zout achter.
Geen vergunning
Ervan uitgaande dat er HCH in het kanaalwater zit, moet er dus HCH in de cavernes, in de fabriek of in de producten van Nobian achterblijven. Wielens: „En ook de zoutputten zijn niet 100 procent dicht. Dus verontreinigd water loopt ook weg in de ondergrond daar.”
„Zo is Nobian dus bezig de HCH te saneren”, stelt hij, terwijl het bedrijf voor deze methode geen vergunning heeft. „De HCH vervuiling komt hierdoor in het zout en blijft niet in het water dat rondgepompt wordt. Dit is een illegale sanering van de vervuiling van hun eigen terrein. Terwijl HCH verder verspreid wordt in de omgeving.”
Eigenaar
Nobian is formeel de eigenaar van de HCH die onder de Containerterminal Twente ligt. Over de sanering daarvan is afgesproken dat dit door natuurlijke afbraak onder de grond moet gebeuren. Daarbij wordt voor lief genomen dat de vervuiling zich met het grondwater verplaatst en in het kanaal terecht komt. De gedachte was juist dat de sliblaag op de kanaalbodem de HCH goed afbreekt of tegen houdt.
Door werkzaamheden aan het kanaal steeg het HCH-gehalte vorig jaar sterk. Nobian bleef het water echter gebruiken zonder maatregelen te nemen. Volgens Wielens is het bedrijf willens en wetens doorgegaan met saneren. „De saneerder weet waar hij mee bezig is maar op basis van commerciële belangen gaat ze door”, schrijft hij aan de Omgevingsdienst.
HCH-piek
De Haaksbergenaar gaat nog een stap verder. Hij denkt dat de HCH-piek van vorig jaar niet alleen door het werken aan het kanaal komt, maar ook doordat Nobian minder zout produceerde en dus minder kanaalwater nodig had. „Daardoor haalde Nobian er ook minder HCH uit”, stelt hij.
Eerder al trok Wielens aan de bel bij Rijkswaterstaat, die de beheerder van het kanaal is. Rijkswaterstaat reageerde dat ze alleen over de waterkwaliteit gaat. Ze heeft indertijd (1997) Akzo een vergunning gegeven om water uit het kanaal te halen en gebruikt koelwater erop te lozen. Nobian houdt zich volgens Rijkswaterstaat aan de vergunning. Daarin is wel opgenomen hoeveel water Nobian maximaal mag gebruiken, maar is geen minimum bepaald.
Nobian: niet meetbaar
Nobian ontkent dat er sprake is van illegale sanering. Volgens het bedrijf is het gehalte HCH in het kanaalwater zo laag dat het niet terug te vinden is in het productieproces of de producten. Ze monitoren regelmatig op resten van HCH op cruciale plekken in het proces en hebben nooit meetbare hoeveelheden aangetroffen; niks wijst op risico voor productie of voedselveiligheid.
Het meeste water uit het kanaal wordt gebruikt als koelwater; een kleiner deel voor de zoutwinning. Na gebruik wordt het water weer opgevangen en teruggepompt in de ondergrondse cavernes. Er zijn tot nu toe geen filterinstallaties nodig, omdat de HCH-waarden ruim binnen de normen blijven. Ook tijdens de HCH-piek was dat het geval, volgens Nobian.
Wel onderzoekt Nobian samen met Rijkswaterstaat de mogelijke meerwaarde van filters voor de toekomst, maar dit is niet noodzakelijk voor het productieproces. Volgens Nobian draagt hun proces niet bij aan sanering van het kanaal; de geringe hoeveelheid HCH lost niet op in het zout en komt, indien aanwezig, mee terug met het water in het kanaal.
Bronnen : AD en TUB/TC